امتیاز کاربران

ستاره فعالستاره فعالستاره فعالستاره فعالستاره فعال
 

صد و دوازده سال پیش (1289 شمسی و 1910 میلادی) کودکی در مشهد متولد شد که هیچ مشخص نبود که یکی از بزرگ مردان و نوابغ موثری در عرصه منابع طبیعی کشور خواهد شد، نه تنها در میان هم عصران خود، بلکه بعد از دوازده دهه همچنان تاثیر گذار، شمع راه و سمبل رهپویان خود گردد و چه بسیار رهپویانی همچون نگارنده که افتخار شاگردی شاگردانش را داشته است (سعدی: صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را/ تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید).

نابغه ای که یکی از زیباترین پارک های تهران که بعدها به نامش نامگذاری و طرح درختکاری طویل ترین خیابان تهران و ایران و حتی به قولی طویل ترین خیابان خاورمیانه (خیابان پهلوی قدیم و ولی عصر کنونی) به طول 18 کیلومتر در کنار بنیان گذاری دانشکده منابع طبیعی و رشته تخصصی جنگلداری در دانشگاه تهران فقط بخش کوچکی از خدمات فراوان و ارزنده ایشان می باشد. بله! حرف و توصیف از بزرگ مرد، کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران، مهندس کریم ساعی است.

میرزا کریم خان فرزند میرزا علی اکبر و امیرجان بود که در سن هفت سالگی پدر را از دست داد. به باور نگارنده کودکانی که در زیر ده سالگی پدر را از دست می دهند به گونه ای دیگر در آینده زندگی خود می درخشند و موثر واقع می شوند که انگار در کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران هم می توان به وضوح ملاحظه نمود. کریم پس از دوران تحصیل نهم (سیکل قدیم) در سن 17 سالگی در سال 1306 جهت ادامه تحصیل و اتمام دوره ششم متوسطه به درخواست مادر راهی تهران شد. امتحانات پایان دوره ششم متوسطه، همزمان با طغیان ملخ های دریایی در ایران شد که به صورت داوطلبانه برای مقاله با این آفت راهی خراسان شد که گویی در همان دوران جوانی هم عشق خدمت به منابع طبیعی در گوشت و پوست و استخوانش تنیده شده که با این همکاری داوطلبانه در امتحانات مشهد موفق به کسب دیپلم در این شهر شد و از اول پاییز همان سال شروع به تحصیل در مدرسه عالی فلاحت نمود، که سرآغاز ورود علمی به عرصه طبیعت را برایشان می توان متصور بود.  کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران در امتحانات اعزام دانشجو (محصلان)  سال 1310 به اروپا با نمره عالی پذیرفته و برای کسب مدارج علمی بالاتر به فرانسه اعزام گردید. در طول دوره تحصیل در انستیتو ناسیونال آگرونومیک فرانسه توانست به گونه ای هوش و ذکاوت خود را نشان دهد که در همان دوران تحصیل، مجله روودوبوآ ضمن چاپ زندگینامه شان، وی را به عنوان یکی از نوابغ و نوادر علمی معرفی نماید. بعد از اتمام کارشناسی در فرانسه، در دانشگاه برکلی آمریکا، در مقطع کارشناسی ارشد در رشته آمار جنگل فارغ التحصیل گردید تا شاید جز اولین ایرانی هایی باشد که دارای این درجه علمی در جنگلداری است. پس از بازگشت به ایران در سال 1316 به استخدام وزارت کشاورزی درآمد و یک سال بعد دایره جنگل به عنوان اولین نهاد مدیریت جنگل ها را تاسیس و به عنوان مدیر آن منصوب گردید و در همان سال اقدام به تدوین اولین قوانین و مقررات جنگل با همراهی همکارانش نمود تا بلکه از این طریق از تاراج متجاوزان، جنگل ها را نجات دهد که گویی به مزاج غارتگران خوش نیامد و با تشکیل پرونده کیفری از کار برکنار شد هرچند توانست از خود دفاع کند و بعدها تبرئه گردد... برکناری زود هنگام از فعالیت اجرایی باعث ورود این نابغه جنگلبانی به عرصه دانشگاهی و علمی تهران بود تا مصداق مثلی که از شعر صائب تبریزی گردد: خمیر مایه دکان شیشه گران سنگ است/ عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد.

از دیگر فعالیت های ارزشمند کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران درختکاری بوستانی با مساحت 12 هکتار در سال 1329 بود، که هم اکنون به عنوان پارک ساعی شناخته می شود که بعد ها توسط حسین محجوبی در سال 1342 به عنوان پارک طراحی و ساخته شد. تندیس نشسته ای از کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران بر روی یک نیمکت پارک در پارک ساعی ساخته شده که گویی نظاره گر پارک و منابع طبیعی ایران است و نیز گویی منتظر مشتاقان طبیعت است تا تجربیات خود را به آنان منتقل کند. از دیگر آثار ارزشمند کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران کتاب دو جلدی جنگل شناسی است که در سال های 1327 و 1329 شمسی منتشر گردید که بیش از هفت دهه همچنان به عنوان یک کتاب علمی معتبر قابل استفاده می باشد. فصلنامه جنگل و مرتع که قبلا با نام خبرنامه بنگاه جنگل ها منتشر می شد نیز از دیگر خدمات ارزنده کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران می باشد.

ولی افسوس که طول عمر کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران کوتاه (42 سال) بود و در یک سانحه هوایی در بازگشت از ماموریت اداری از شیراز در نزدیکی سمنان در روز پنج شنبه 4 دی ماه 1331 شمسی به همراه دیگر سرنشینان هواپیمای دو موتوره داکوتا از دست رفت. خدمات ارزنده این استاد فرزانه جنگلبانی ایران را نمی توان در نوشته ای کوتاه توصیف نمود و به قول عطار نیشابوری: جانا حدیث حسنت در داستان نگنجد/ رمزی ز راز عشقت در صد زبان نگنجد. در این نوشته سعی شد انگشت شمار از خدمات فراوان مهندس کریم ساعی و به تعبیری همان کریمِ جنگل و ساعیِ منابع طبیعی ایران که به عنوان یادگارهای ارزشمند نه تنها برای جنگلبانان بلکه برای عموم مردم ایران به یادگار مانده است، پرداخته شود و به فرموده سعدی شیرین سخن: نام نیکو گر بماند یادگار/ به کز او ماند سرای زرنگار.